SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

SALAT BAHSİ

<< 824 >>

DEVAM: 131-132. Namazında [Fatiha'yı] Okumayı Terk Eden Kimsenin Durumu

 

حَدَّثَنَا الرَّبِيعُ بْنُ سُلَيْمَانَ الْأَزْدِيُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا الْهَيْثَمُ بْنُ حُمَيْدٍ أَخْبَرَنِي زَيْدُ بْنُ وَاقِدٍ عَنْ مَكْحُولٍ عَنْ نَافِعِ بْنِ مَحْمُودِ بْنِ الرَّبِيعِ الْأَنْصَارِيِّ قَالَ نَافِعٌ أَبْطَأَ عُبَادَةُ بْنُ الصَّامِتِ عَنْ صَلَاةِ الصُّبْحِ فَأَقَامَ أَبُو نُعَيْمٍ الْمُؤَذِّنُ الصَّلَاةَ فَصَلَّى أَبُو نُعَيْمٍ بِالنَّاسِ وَأَقْبَلَ عُبَادَةُ وَأَنَا مَعَهُ حَتَّى صَفَفْنَا خَلْفَ أَبِي نُعَيْمٍ وَأَبُو نُعَيْمٍ يَجْهَرُ بِالْقِرَاءَةِ فَجَعَلَ عُبَادَةُ يَقْرَأُ أُمَّ الْقُرْآنِ فَلَمَّا انْصَرَفَ قُلْتُ لِعُبَادَةَ سَمِعْتُكَ تَقْرَأُ بِأُمِّ الْقُرْآنِ وَأَبُو نُعَيْمٍ يَجْهَرُ قَالَ أَجَلْ صَلَّى بِنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَعْضَ الصَّلَوَاتِ الَّتِي يَجْهَرُ فِيهَا بِالْقِرَاءَةِ قَالَ فَالْتَبَسَتْ عَلَيْهِ الْقِرَاءَةُ فَلَمَّا انْصَرَفَ أَقْبَلَ عَلَيْنَا بِوَجْهِهِ وَقَالَ هَلْ تَقْرَءُونَ إِذَا جَهَرْتُ بِالْقِرَاءَةِ فَقَالَ بَعْضُنَا إِنَّا نَصْنَعُ ذَلِكَ قَالَ فَلَا وَأَنَا أَقُولُ مَا لِي يُنَازِعُنِي الْقُرْآنُ فَلَا تَقْرَءُوا بِشَيْءٍ مِنْ الْقُرْآنِ إِذَا جَهَرْتُ إِلَّا بِأُمِّ الْقُرْآنِ

 

Nafi'b. Mahmud b. er-Rebî el-Ensarî (r.a.)'den; demiştir ki: Ubade b. es-Samit (bir defasında) sabah namazında geç kalmıştı. Bunun üzerine Müezzin Ebu Nuaym namaz için tekbir aldı ve cemaate namaz kıldırmaya başladı. (Derken) Ubade bin es-Samit çıkageldi. Ben de beraberinde idim. Nihayet biz de Ebu Nuaym'ın arkasında saf olduk. Ebu Nuaym sesli okuyordu. Ubade (de) Fatiha Suresi'ni okumaya başladı. Ubade'ye (namazdan) çıkınca; "Ebu Nuaym sesli okurken, senin de Fatiha'yı okuduğunu işittim" dedim. Ubade; "Evet (haklısın) Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bize aşikar okuduğu namazlardan birisini kıldırdı ve (cemaatin okuyuşu sebebiyle) kıraatte güçlük çektiği bu) namazdan sonra bize dönerek: "Ben sesli okuduğum zaman siz de okuyor musunuz?" buyurdu. Birimiz,

 

Biz bunu yapıyoruz, dedi. Bunun üzerine; "Hayır (öyle) olmaz, ben de (kendi kendine) "ne oluyor da okuduğu Kur'an'a ortak olunuyor" diyordum. Ben aşikar okudum mu, siz hiç bir şey, okumayın, yalnız ümmü'l-Kur'an müstesna" buyurdu.

 

 

Diğer tahric: Tırmizî, salat; Nesaî, iftitah; İbn Mace, ikame: Muvatta, nida; Ahmed b. Hanbel, II, 240, 284, 285, 302.

 

AÇIKLAMA:     Bu hadis-i şerif, imama uyan kimsenin sesli namazlarda da Fatiha okuması lazım geldiğini söyleyen ulemanın delilidir. Daha evvelce de beyan ettiğimiz gibi bu mevzuda üç görüş vardır:

 

1. İmamın sessiz olarak kıldırdığı namazlarda imama uyan kimse, ses­siz olarak Fatiha ve zamm-i sureyi okur, sesli namazlarda ise Fatihayı da zamm-ı sureyi de okumaz. Bu görüş İmam Malik'e aittir. Delili ise, "Kur'an okunduğu vakit onu dinleyin ve susun.”[A'raf 204] ayeti kerimesidir. Bilindiği gibi bu hadis haberi vahiddir. Haber-i vahid ise, haber-i mütevatir olan aye­ti nesh veya tahsis edemez.

 

2. Sesli ve sessiz namazların her ikisinde de yalnız imam okur. İmama uyan kimse okumaz. Bu görüş de İmam Ebu Hanife'ye aittir. Kitabdan de­lili (el-A'raf (7), 204) ayeti kerimesi, sünnetten delili ise, İbn Ebî Şeybe'nin Ebu Hüreyre'den rivayet ettiği: "Kim imamın arkasında kılıyorsa, imamın okuması onun için de kıraattir."[İbn Mace, ikame; Ahmed b. Hanbel, III, 3393.] hadis-i şerifidir. Aynı hadisi Darekutnî'de Abdullah b. Şeddad dan rivayet etmiştir.[Darekutnî, Sünen, I, 323, 326, 331, 333.]

 

3. Sessiz namazlarda imama uyan hem Fatiha'yı hem de zamm-ı sureyi okur. Sesli namazlarda ise, yalnız Fatiha'yı okur. Bu görüş de İmam Şafiî'­ye aittir. Delili ise,"Fatiha oku­mayan kimsenin namazı yoktur" mealindeki 823 no'lu hadistir. Ancak bilindiği gibi Hanefî uleması, Buharî ve Müslim tarafından rivayet edilen bu hadisi, İbn Hıbban'ın rivayet ettiği "içinde Fatiha okunmayan namaz kafi değildir"[bk. Muttekî, Kenzu'l-Ummal,, VII, 442] anlamındaki hadise ba­karak, "Fatiha okumayan kimsenin namazı kamil değildir" manasına anla­mışlar ve yalnız başına namaz kılan kimse için Fatiha okumak vacib demişlerdir. İkinci maddede açıklandığı gibi, imamın arkasında bulunan kim­senin de Fatiha okumasına lüzum görmemişler ve bunu mekruh saymışlardır.

 

Ancak namazda imamın arkasında bulunan kimsenin de Kur'an oku­yacağı görüşünde olanlardan bazıları bu halde Fatiha'nın ne zaman okuna­cağı mevzuunda ihtilaf etmişlerdir. Bazıları "imam ayet aralarında durdukça cemaat Fatiha'yı okuyarak tamamlar" derken, bazıları da "imam Fatiha'yı okuduktan sonra durduğunda cemaat Fatiha'yı okur" demiştir. İmamın Fatiha'dan sonra duracağı konusu 777 numaralı hadis-i şerifte açıklanmıştır. Son olarak şunu belirtmek isteriz ki, açıklamakta olduğumuz hadisin ravile-rinden Nafi' b. Mahmud, İbn Abdilberr'e göre kimliği bilinmeyen bir kim­sedir. Takrîb sahibi de aynı görüştedir. Bu bakımdan bu hadis zayıftır. İbn Hibban ise bu raviyi güvenilir raviler arasında saymıştır.